Op 1 januari2012 is de afkoopsom die Belgische Turken moeten betalen als alternatief voorde dienstplicht, verhoogd van 5.200 naar 10.000 euro. Twee maanden later lijkt hetpublieke debat stilgevallen, maar de ongerustheid is gebleven. Ook bij dejongeren.

De Belgische jeugd spaarttraditioneel voor een reis, een auto of een huis. Veel jongens van Turkseafkomst hebben een andere bestemming voor het geld op hun spaarboekjes. Zijworden vanaf hun 18de voor de keuze gesteld: 10.000 euro aan deTurkse overheid overmaken of 15 maanden legerdienst vervullen.

Uitstel, geen afstel

Vanaf hun achttiende levensjaarzijn jongens met de dubbele nationaliteit verplicht hun legerdienst tevervullen of de afkoopsom te betalen, eventueel in schijven. De Turkse wetmaakt geen uitzondering, maar voorziet wel de mogelijkheid om de oproep teverlaten naar 38 jaar. Vele jongemannen maken daar dankbaar gebruik van enkunnen zo een studie of carrière in België beginnen. Ze zijn meestal nogonbeslist over welke vorm van vaderlandsplicht ze verkiezen - afkoopsom oflegerdienst – en soms over het feit of ze hun dienstplicht überhaupt wel willenvervullen. Indien ze hun oproep onbeantwoord laten, kunnen ze Turkije niet meerbinnen met hun Turks paspoort zonder opgepakt te worden.

Alper Can (21), die zoals demeeste jongens zijn dienstplicht heeft uitgesteld, benadrukt dat zo`n keuzeniet van de ene op de andere dag kan gemaakt worden: "Zal ik later nognaar Turkije gaan of bouw ik mijn leven hier verder op? Dat is een vraag waaropik op dit moment het antwoord nog niet kan geven. Pas wanneer ik gesetteld ben,zal ik hierover kunnen beslissen." Ook Selim Kutlu (24), voorzitter van deTurkse Studentenvereniging Antwerpen, wacht voorlopig af en focust op anderezaken, zoals het afmaken van zijn studie Informatica.

Niet alle jongens van Turkseorigine beslissen om te wachten met hun vaderlandsplicht. Kutlu`s vriend, YunusDilek, vertrok op 19-jarige leeftijd naar Turkije om daar een legerdienst vanmeer dan 15 maanden te voltooien. Hij raadt andere jongeren aan om hetzelfde tedoen: "Niet alleen is het een traditie en plicht die je doet uit liefdevoor je land, ook is het voor jongeren een ervaring die je ogen opent en jeleert om zelfstandig te zijn. Ikzelf was de braafste niet, maar door mijnlegerdienst ben ik echt veranderd. Ik ben verantwoordelijker en minderkinderachtig en heb meer zelfdiscipline. De eerste maanden na mijn terugkomstwas het wel moeilijk om de draad van mijn leven terug op te pikken." Dilekhoopt leeftijdsgenoten te kunnen overtuigen om ook naar Turkije te vertrekken."Maar iedereen heeft er natuurlijk een eigen mening over en het is welgoed dat je voor studies de deadline kunt verzetten."

Te hoge som

Vroeg of laat moet de keuze welgemaakt worden: afkoopsom of vertrek naar Turkije. Voor velen is het kiezentussen `slecht` en `slechter`. Volgens Kutlu is een vertrek van 15 maanden naarTurkije dodelijk voor een carrière. Halil Ibrahim Celik (20), voorzitter van Akabe,ziet het ook niet zitten om zijn toekomstplannen tijdelijk te onderbreken:"Vroeger overwoog ik om naar Turkije te vertrekken, maar nu heb iktrouwplannen en wil ik een huis kopen. Bovendien verlies je met zo`nwerkonderbreking ook voor lange tijd je normale loon, wat uiteindelijk ook eengrote kost kan zijn."

Betalen dan maar?

Volgens Selahattin Koçak, SP.A-schepen in Beringen, is het geen aantrekkelijke oplossing: "10.000 euro is écht te veel. Zelfs wanneer je in een economisch goede positie zit.Allochtone jongeren vinden echter moeilijk werk en bovendien voelt heel Europade crisis. In die situatie is 10.000 euro dus zeker te veel."

De verhoogde afkoopsom ligt nietalleen praktisch moeilijk, maar ook moreel. "Met de nieuwe regeling ga jenaar de bank om je geld te storten en op vijf minuten is de dienstplichtvervuld. Vroeger moest je slechts de helft betalen, maar vertrok je sowieso nognaar Turkije voor een basisopleiding van 21 dagen en kreeg je een beeld van hoehet er daar aan toegaat. Dat vind ik veel beter," zegt Celik.

Volgens Can is de verhoging van deafkoopsom een manier om het Turkse begrotingstekort aan te vullen. De prijslijkt te primeren op de legerdienst. Kutlu is het daarmee eens: "Ik weetniet wat de bedoeling van Turkije is om de afkoopsom zo drastisch te verhogen.Ik denk dat het een manier is voor het land om aan geld te komen in tijden vancrisis. Of misschien willen ze dat alleen rijke mensen nog een legerdienstkunnen vermijden?"

Dilek, die zelf heeft geopteerdvoor de legerdienst, vindt de afkoopsom redelijk. "Het bedrag is inderdaadhoog, maar je moet het zien als een manier om Turkije te helpen in tijden vaneconomisch moeilijke tijden". Hij heeft wel kritiek op de communicatieover de verdubbeling. De maatregel kwam onverwacht voor de meeste BelgischeTurken en werd te snel doorgevoerd.

Identiteit

In een eerste reactie op deverhoogde afkoopsom werd een simpele oplossing naar voren geschoven, namelijkafstand doen van de dubbele nationaliteit. Koçak schept hierover duidelijkheid:"Ten eerste is het wettelijk geen optie. Turkije laat dit niet toe zonderdat de legerdienst voltooid is. Ten tweede zou zoiets ook gevoelig liggen bij veelTurken."

De dubbele nationaliteit blijktessentieel te zijn voor de meeste jongeren. Hoewel ze in België geboren enopgegroeid zijn, hebben ze ook de Turkse nationaliteit en mentaliteit van thuisuit meegekregen en vaak bevindt een deel van de familie zich nog in Turkije. Dilek,Can en Kutlu bevestigen: "Ik voel mij Belg én Turk, geen van beidenationaliteiten zou ik willen missen."

Geen debat

De eerste communicatie over eenverhoging van de afkoopsom zorgde voor een paniekgolf binnen de Turksegemeenschap. Ook de Belgische media hadden aandacht voor de problematiek. Driemaanden later lijkt het debat stilgevallen. Binnen de Belgisch-Turkse jongerengemeenschapwordt het onderwerp steeds minder aangesneden.

Op dit moment is er ook geenoverleg op interstatelijk niveau tussen België en Turkije. "Ik zou welgesprekken willen, maar niet weten hoe er aan te beginnen. Ik denk niet dat deBelgische staat eigenlijk iets kan doen. Het gaat namelijk om een autonome wetvan Turkije", zegt Koçak. "Maar misschien heeft de Turkse regeringgeen Belgische kritiek nodig. Onlangs heeft Minister Bozdag van de Turkseregering zelf erkend dat het bedrag inderdaad hoog ligt." Can vindt dat deBelgische staat zich niet met de problematiek moet bezighouden: "Het isnormaal dat Belgische zaken primeren op Turkse zaken in onze politiek. Tijd iskostbaar".

Koçak besluit: "Heel eerlijk,als ik in mijn 20ste levensjaar zou zitten en ik hoor allerleiverwarrende berichten gaande van de prijs die misschien naar beneden gaat totde mogelijkheid om afstand te doen van de dubbele nationaliteit, ik zou voorlopignog niks durven ondernemen en gewoon afwachten."

© 2012 –StampMedia – Daniëlle Raeijmaekers

KADERTEKST

De Turksedienstplicht

Een billateraal akkoord tussenTurkije en België/Nederland dat terugvalt op de dubbele nationaliteit.

Belgische en Nederlandse Turksemannen worden vanaf hun 18de levensjaar opgeroepen om eendienstplicht van 15 maanden te vervullen.

Een alternatief hiervoor is hetbetalen van een afkoopsom.

Voor 1 januari 2012: De gemiddelde afkoopsombedraagt 5.200 euro, naargelang de leeftijd verhoogt het bedrag tot maximum7.000 euro. Er moet ook een basisopleiding van 21 dagen in Turkije wordengevolgd.

Vanaf 1 januari 2012: De afkoopsom bedraagtstandaard 10.000 euro. Er moet geen basisopleiding worden gevolgd.

De dienstplicht kan uitgesteld wordentot op 38-jarige leeftijd.

Foto:Charlie Kindel, Flickr.

Onderschriftfoto: Belgisch-Turkse jongeren moeten nog altijd hun dienstplicht vervullen inTurkije