Gündem haber Sitesi yazarlarından Nebahat Acar'ın 8 mart Dünya Kadınlar Günü vesilesiyle Türkiye'ze Zolguldak valiliği tarafından düzenlenen "Yerel Yönetimlerde kadınların Rolü" adlı Sempozyumda yaptığı konuşmasını okurlarımızla paylaşıyoruz..
Degerli hemserilerim
Öncelikle bugün burada toplanmamizi saglayan sayin Türkiye Cumhuruyeti Meclis baskani sayin Köksal Toptan beyin esi Saime Köksal hanimefendiye ve Valimize tesekkürlerimi sunarim
Ayrica perde arkasi emek veren bir çok görevli arkadaslarada tesekkür ederim.
Unutmadan, Sizlere Belçikada yasayan hemserilerimizden, selamlarini ve sevgilerini iletmemi söylediler.
8 mart dünya kadinlar günü nedeniyle, benden Türkiyede, kadinin yerel yönetimde konumunu görüsmek için Türkiyeye gelmem istenince hiç düsünmeden kabul ettim. Özelliklede Bu gün dünya kadinlar günü münasebetiyel burada sizlerle dogdugum yerde olmaktan çok mutluyum.
Kadinlar gününüzü yürekten kutlarim.
Sizlere kisaca kendimi tanitmak istiyorum.
Adim Nebahat Acar Zonguldak dogumluyum
Madenci Ali Acar'in kiziyim
5 ekim 1965 yilindan bu yana Belçikada yasiyorum.
Bir çocuk annesiyim, oglum su an ispartada asker.
Ana okulundan yüksek okula kadar Belçikada tamamladim
Sosyal ve siyasal bilgiler egitimi aldim
4 yabanci dil konusuyorum ve benim en degerli servetim.
Sosyal kuruluslarda görev aldiktan sonra
11 yildir esit haklar, devlet memurlari ve Brüksel limanindan sorumlu bakan Brigitte Grouwels'in danismanligini yürütmekteyim
Ayni zamanda Evere belediyesi meclis üyesi ve CD&V -partisi Merkez Yönetim kurulu ve kadin kollari üyesiyim.
Belçikada siyasete atilmam tesadüf oldu sayilir, benim çocukluk hayalim yaslandigimda köyümde muhtar olmakti.
Gönullü olarak katildigim Brükselli yabancilar komisyonu üyesiyken, o dönemin milletvekili Bayan Brigitte Grouwelsla tanistim.
Bir Türk kadininin, üstelik Flamanca konusup komisyonda o denli çalismalarim kendisinin dikkatini çekmis.
Bu Pasif siyasetten aktif siyasete geçisimin ilk adimi olmustur.
Böylece siyaset serüvenim baslamis oldu.
Bir deyimimiz vardir her güçlü erkegin arkasinda bir güçlü kadin vardir diye
Ama maalesef her güçlü kadinin arkasinda güçlü bir erkek olmuyor, yine güçlü kadin bulunmakta.
Bunun örneklerine çalismalarim esnasinda çok sahit olmusumdur.
Nedense erkekler kadinlarin bir yerlere gelmesinden, kendilerinden yarim adim önde olmalarindan rahatsizlik duyarlar.
Tabi genellestirmemeliyiz, pek tabii kadina destek olan erkeklerimiz var ama maalesef çok az sayida.
Neden yerel yönetimde kadin?
Aslinda her karar alinan mekanizmalarda kadinlarin olmasi çok önemli.
Kadinlarin bakis açisi erkeklerden farkli oldugu için her karar mekanizmalarinda kadin erkek esit olursa, daha gûzel çalismalar yapilabilinir.
Bir aileyi düsünelim, ailede yönetim tek kisinin elindeyse adaletlikten konusamayiz.
Diger aile mensuplarininda söz hakki olmali, ortaklasa karar alinabilmeli saglikli bir aile düzeninden söz etmek istiyorsak.
Örnegin ben Türkiyede kalmis olsaydim, bugün bulundugum konumda olamazdim.
Okur yazar dahi olamazdim.
Çünki aile reiisimiz rahmetli Büyük Babam, kiz çocugu oldugum için beni nufusa kayit olmami engellemis.
Çünki 7 yasima geldigimde egitim mecburiyetinden mahrum birakilacaktim.
Ne babam ne Annem bu karara karsi çikamamislar.
Belçikaya giderken 4 yasimda nufusluga kaydim yapilmis. Burada aslinda köy muhtarimizin sorumlulugu çok büyüktü, ama bir dahaki seçimlerde oy alamaz korkusuyla sesini çikarmamis olacak.
Kadinin toplumun her karar mekanizmalarinda yeri olabilmeli
Toplumda kadina yer vermeyen bir toplum, toplum olamaz.
Bu tezzi çikarmak için egitim almamiza gerek yoktur.
Gelismemis, veya gelismekte olan ülkelerde kadinin ne adI ne de yeri vardir bunu hepimiz görebiliriz.
Arastirmalarimda kendimde çok degerli bilgiler edindim.
-Türkiyede örnegin kadinlara 1930 da belediye yasasi çikarilmis ve böylece seçme veseçilme hakki taninmis
-26 ekim 1933 te köy kanunun'da degisiklilik yapilarak kadinlara köylerde muhtar olma ve ihtiyar meclisine seçilme haklari verilmis.
-5 aralik 1934 te ise Anayasa degisikligi ile kadinlara seçme ve seçilme hakki tanninmistir.
-8 subat 1935 Türkiye Büyük Millet Meclisi 5. Dönem seçimleri sonucunda 17 kadin millet vekili ilk kez meclise girebili.
-1950 ilk kadin belediye baskani (Mersinden) seçilmis
-26 mart 1971 ilk kadin bakan (Türkan AKYOL atanmis
-29 kasim 1990 kadinin çalismasi kocanin iznine baglayan medeni kanun'un anayasa mahkemesince iptal edilmesi ( bu bilgi beni gerçekten sasirtmisti.)
1990 da ilk kadin evinin açilmasi
Belçikada durum nasil gelismis ve bugün ne durumda???
-1892 yilinda Marie Popelin ve Léonie La Fontaine düzenli çalisan ilk kadinlar kurumunu kurmustur.
Amaç kadinlarin vatandaslik ve economi haklarin taninmasi
-1913 yilinda bayan Louise Van Den Plas ve Jane Brigode Suffrage Féminen federasyonu kurulmustur
Amaç kadinlarin seçme ve seçilme hakkinin saglanmasiydi.
-1919 21 yas erkeklere seçme hakki, bu arada savasta esleri sehit olan dullarada seçme hakki verilmistir.
1921 yilinda ilk defa kadinlar yerel seçimlerde oy kullaniyor, 196 kadin belediye meclisine katiliyor. Bu %1 anlaminda 6 belediye reiisi ve 13 encümen yerlerini aliyor.
Ancak 27 mart 1948 te kadinlara mecliste oy hakki veriliyor ve 26 haziranda ise vilayet seçimlerinde oy kullanabiliyor.
-1949 yilinda Türkiyeden tam 14 yil sonra, Belçikada ilk defa parlamento seçimlerinde oy kullaniyor, ve 5 kadin seçiliyor ve bu 2,4 % temsil etmekte, oysa Tr 17 kadin meclise seçilmis
1965 yilinda ilk kadin bakan Marguerite De Riemaecer aile ve konuttan sorumlu oluyor.
Türkiyeden 6 yil önce Belçikada bir kadin bakan seçiliyor.
1970 yilinda KAV Katolik Isçi Kadinlar belediye seçimlerinde seçim listesinde kadin aday olmayan partilere oy vermemeleri için kampanya yürütülür.
-1974 yilinda ilk defa ulusal kadin danistayi ve diger kadin kuruluslari ortaklasa
Oyunuzu kadina verin adli kampanya yürütür.
Feminist partisi ilk defa seçimlere katilmaktadir, basarili olmasa dahi devlet yetkililerini kirbaç gibi etkilemektedir.
Bu tutucu partililerin gözünü açmasini saglar, eger kadin seçmenlerini tutmak istiyorlarsa, seçim listelerinde kadin sayisini artirmak zorunda kalirlar.
Seçim sonrasi seçilen kadinlarin sayisi %6 ulasmaktadir. Buda bir önceki seçimlere göre yari, yariya artistir.
1980 yilinda Sayin Paula D'hond CD&V partisi üyesi listede 4/1 kadin olmasi önerisi getirir ve erkeklerin çogunu karsisina alir.
1986 yilinda bayan Miet Smets yine bir CD&V partisi üyesi ve bakan, öncülügünde, kadinlar için sosyal ve hukuku esitliligi adinda devlet sekreterliginin kurulmasi saglanir
.
-1990 yillarinda demokrasiyi güçlendirmek için bir çok önlemler alinmistir.
Amaç kadin erkek esitligini dengelemekti, siyasi gücü kadin erkek arasinda adil bir sekilde paylastirmakti.
1994 yilinda Smet ve Tobak, seçim listelerinde kadin erkek esitliligi yasasinin oylanmasi saglanir. Bundan böyle listelerde 3/2 ayni nesilden fazla olmamasi istenir.
1995 seçimlerinde ise fark gözlemlenmekte, parlamentoda kadin sayisi 1991 de9,4% ten 12% ye yükselmekte
Senatoda ise 1991 seçimlerind 10,9% iken bu rakam kotadan sonra 22,5%
2002 kadin erkek esitliligini yönetimlerde saglamak devletin görevi olarak saptanmis.
Toplum kuruluslarinda kadin erkek esit katiliminin saglanmasidir.
Bundan böyle seçim listelerinde 3/2 degilde yari yariya seçim listelerinde kadin ve erkek adayin bulunmasi yönünde, bazi partiler karar alir, buna biz fermuar prensibi diyoruz.
Yönetim kulullarinda, da kadin üyelerin bulunmasi Belçikada % 5 skandinav ülkelerine göre avrupa siralamasinda Belçika arka sirada yer almakta.
Yönetim kurullarinada kota sistemi getirildi 1/3 , kadin, olmayan kurullarda alinan kararlar geçersiz olacaktir.
Bu konuda esit haklar bakanimz Brigitte Grouwelsta çaismalar yapmistir.
Yönetim kurulu baskanlarinin en çok öne sürdükleri kadin üye bulamamakti.
Bunun üzerine bakanimiz, bir yetenekli kadinlar kitapçigi çikardi.
Ve bu kitapta, egitim ve çalistiklari ve ilgi alanlari belirtilmekteyde.
Baskanlarin ise bu kitapçiktan yararlanabileceklerdi.
Maaslardada esitsizlik görülmekt örnegin ayni isi ve ayni kademeli memur, brut 2,210 euro alirken kadin 2,020 euro almakta erkek kadindan 190 euro fazla almakta.
Esitsizligi bir çok alanda rastlamamiz mümkündür
Okul Mudürleri, devlet dairelerinde en üs Müdürlükler vs.
Belçikda Tr tam 14 yil sonra kadinlara seçme ve seçilme hakki verilmistir
18 temmus 2002 yilinda ana yasasi degisikliligiyle seçim listelerinde kadin erkek esitliligi getirildi. KOTA yasasi veya Esitlilik yasasi
ilk üçüncü sirada mutlaka bir kadinin bulunmasi sarti getirildi
Bunun akibetinde senatoda 13% yükselis kaydedildi
parlamentoda 17,6 dan 31,8 %
Belçikanin siysetinde ilk defa kadinlarin sayisinda % 30 artis görülmekte
örnegin Brüksel yerel seçimlerinde kota sayesinde gözlemlenen artis ise
42,23% kadinlardan olusmakta bu sayi 2000 yilinda 38% 1994 yilinda ise 28%
14% artis
Flaman bölgesinde 33%; 200 yilinda 27% 1994 te ise 20%
13%artis
Walon bölgesinde su an 32% 2000 yilinda 26% 1994 yilinda ise 18%
14% bir artis.
Dikkat çekmek istedigim bir nokta ise yerel seçimeler
örnegin Flaman bölgesini ele alirsak
meclis üye sayisi 4769 erkek -----2499 kadin
Encümen sayisi 1224 erkek-----552 kadin
Belediye baskani sayisi 279 erkek sadece 29 kadin
Belçika'da Seçim barajı Baraj 5%
Bu rakkam yillardir erkeklerin egemenligini göstermekte, bazen ölesiye dek yillarca ayni kisinin belediyesinde Baskanlik yapabiliyor, liste basi erkek olursa seçilende erkek olur. Bunun diger açiklamasi ise sandalye dagiliminda yerlerine simsiki sarilmaktalar. Meclis için oyun oynayamiyolar eger kazandiysan kazandin,
encümenlik görevinde ise erkekler sandalye bölümünde pek kadinlarla paylasmak istemiyolar.
Gördügümüz sayilar bizlere kotonun olumlu yönünü göstermekte. Ama hersey yolunda deyip çalismalarimizi birakirsak, tekrar yillar öncesine dönebiliriz ve kadin öncülerin yillardir verdikleri mücadele ise bosa gitmis olur.
-Sadece yasa degisikligi yeterli degil,
yasalardan sonra : Bilimsel arastirmalar yapilmali
Kadin erkek esitliligine duyarliligi artiracak kampanyalar yapilmali
egitim ve bilgilendirme çalismalari yapilmali
structurele maatregel yapisal önlemlerin alinmasi
Bilimsel arastirmanin yararlari sürekli takip etmek ve karsilastirmada iyi bir enstrumandir.
Daha iyisini yapmak için arastirma kaçinilmazdir. Geçen yillara göre kadinin konumunda ne gibi positif ilerleme veya gerile kaydedilmis.
Bunun dogrultusunda yasalarda düzenlemler yapilabilinir, stratejiler gerçeklestirilebinir, öneriler verilebilinir.
Basin araciligiyla elde edilen verilerle genis çapta toplumu bilgilendirmek
Bilgilendirme kampanyalari yapilabilinir, örnegin 70 yillarda siyasi kadinlar devletin destegiyle (Oyunuzu Kadina verin diye kampanya yapmislardi) toplumu uyarmaliyiz
Belçikalinin kadin erkek esitliliginin bilincinde olmalarina ragmen çok az sayida kadinlara oy verilmekte. Kadinlara oy veren kesim genelde kadin erkek esitligine inanan, bilinçli ve egitim almis kadinlardir.
Siyasi Egitim ve bilgilendirme sart Toplumu bilinçlendirmek, bakis açisini degisirmek
Siyasetin sadece erkek isi olmadigini toplumu bilgilendirmeliyiz
Maalesef tüm bunlar siyasette kadin erkek esitligini saglamak için yeterli degil.
Onun için sürekli ve devamli bir sekilde kadinlara siyasete katilimlarinda destek sart.
Yillarin getirdigi açigi bir anda kapatmamiz mümkün degildir.
Yeni kadin siyasileri gelistirmek, parti içi, kadin kollari ve devlet kuruluslar yeni seçilen kadin siyasiler için özel kurslar düzenlemekte.
Bazi kuruluslar ve kisiler kotaya karsi, ama 2002 yilindan bu yana kotanin faydasini görmekteyiz ve kadinlarin yönetimlerdeki ilerlemesinde önemli bir anahtar faktoru olusturmakta. Bu yönde ne kadar çok önlemler alinirsa kadinlarinda yönetimlerde ve siyasette o denli sayilari artacaktir.
Bu önlemlerin kadinlara karsi asagilayici bir tutum olarak görülebilinir ama, alinan bilgiler ve edinilen tecrübeler dogrultusunda kotanin iyi bir önlem oldugunu görmekteyiz.
Bazi ilerlemeler maalesef kendiliginden degismiyor.
Kotaya Karsi olanlar, kadinlarin yeteneklerinin degerini düsürmek diye algilanabiliyor.
Bazi kadinlarda kotaya karsi olabiliyolar, ne yani biz erkeklerle ayni egitimi kültürü almisken neden onlar rahatça seçim listelerde en iyi siralari alirken kadinlara neden kota uygulanmak zorunda diye soru isareti doguyor.
Ayni sorun Belçikada is arayan, yabanci elemanlardada geçerli; yabanci elamanlar içinde kota uygulansinmi sorusu var?
Egitim almis yabancilarda buna karsi olabiliyolar, ama bazen ön yargilarin kaldirabilmek ve toplum bilincini artirmak için ilk zamanlarda kota sart.
Kadinlarin istegi erkekleri yerlerinden etmek degil, onlarla birlikte yer almak.
Erkeklerin istedigi gibi pastayi sadece kendilerine istemiyolar, kadinlar pastayi erkeklerle paylasmak istiyorlar
Kota parti içinde ve yönetimde alisila gelen tutumu degistirmeye baslamistir.
Bazi partiler modern görünüm, çaga uyum adina partilerinde kadinlara yer veriyor.
Hatta bazi partiler seçimlerde kadin ve yabanci avina çikiyor. Bunu bazi pariler maço veya yabancilara karsi imaji kaldirmak adina yapmakta
Kota yasasi çikti ama gerçeklestirmek kendiliginden olmadi.
Yillardir ön siralarda yer alan erkekler, yerlerini kadinlara vermek zorunda kaldilar ve kendilerini itilmis hissediyorlar
Bu durum erkekler arasinda olan rekabeti dahada güçlendirdi, çünki azalan yerleri diger erkekler arasinda paylasmakta çeliskiler basladi.
Kadin kollari baskanlarina, parti içinde dahi sinirlenenler olmakta.
Yakinda erkekler içinde kota uygulamasi gerekecek diye.
Bu yolu açan öncü kadinlar ve yeni gelen kadinlar arasindada sürtüsmelere yol açmakta.
Biz yillarca emek verdik bu asamaya gelesiye dek, sizler rahattasiniz diye.
Sizler de biliyorsunuz, bunun yani sira gençlerde yönetimde söz sahibi olmak istiyorlar. Dolayisiyla hakli olarak yaslilarin zamani gelince yerlerini gençlere vermeleri beklenmekte.
Ama bazi siyasetçiler öyle kolay, kolay, koltugunu vermek istemiyorlar.
Oysa bir adim geri atip, gençlere mentorluk yapsalar daha verimli olurlar.
Siyaset katilmak isteyen Kadinlara önerilerim
-belediyende sorumluk üstlen ve aktif olarak katil
-aylik belediye meclis toplantilarina katil
-Degerlerini savunabilecegin, kendine en yakin hissettigin partiyi seç
-partiye üye ol ve yerel çalismalarina katil
-Diger siyasilerle görûs
-Yônetim kurulu toplantilarina katil ve fikrini, görüslerini bildir
Seçimlere katilmaya gelince:
Ya parti teklif eder sizin aday olmanizi veya kendiniz partin yerel yönetim kurulu baskanina adayliginizi bildirirsiniz.
Adaylik yasi 21 yas
sabıkali olmamak
vatandaslik haklarinizin bulunmasi (örnegin bir suçlunun vatandaslik haklari belirli bir süre için alinir
Adayliginizi ailenizle ve çevrenizle görüsün, size destek olmalarini isteyin
Iyi bir seçim kampanyaya sart
Genelde kadin kollari, yeni kadin adaylari bilgilendirici toplantilar düzenler.
-Seçildiginizde ise en zor dönem sizi beklemekte
Bakanimizin bana sürekli hatirlattigi gibi, Fil derisi olusturmaliyiz,
Erkek siyasilerin alaylarini dikkate almamaliyiz, bazen ana okulu ögrencilerine benzeyebiliyorlar. Gereksiz ve anlamsiz esprililer yapabiliyorlar.
Geç saatlerde toplanti düzenleyebiliyorlar
Kendinize bir mentor edinebilirsiniz
Tecrübeli siyasetçi hanimin tecrübelerinden yararlanabilirsiniz, tabiii kiskançlik yoksa
Kadinlarda aralarinda acimasiz ve rekabetçi olabiliyorlar
Dosyalarina iyi çalis
Hangi konular üzerine çalismak istedigini fraksiyon baskanina bildir.
Beldiyenin memurlarini iyi tani ve hangi konularda görev aldiklarini ögren.
Bilgiyi nereden ve nasil edinecegini arastir
Meclis toplantilarina düzenli ve zamanli git
-Kadin olarak siyasette ayakta durabilmek kolay degil
Yurt disindada bu böyle, biz kadinlar herzaman kendimizi kanitlamak zorunda kaliyoruz, erkekler içinse durum farkli
Siyasette hem kadin birde yabanci kadin olmak dahada zor bu defa kendini duble kanitlaman gerekiyo. Bizlerin çifte fil derisi edinmemiz gerekmekte.
Sizinle geçen gûn THY sitesinde tesadüfen ögrendigim, Yônetim kurulu üyelerinin arasinda bir tek kadin üyenin olmamasi.
Oysa THY elamanlarin %80 i kadinlardan olusmakta olduguna inaniyorum. Kadin elemanlarinin çogunlukta olmalarina ragmen, yönetimde temsil edilmiyorlar.
Bunun degismesi için hepimize görev düsmekte
Ben Yönetim kurulu baskana görüsümü bildirdim.
Unutmamiz gereken bir sey var hak hiç bir zaman gümüs tepside sunulmuyo
Hak verilmez ama hak eninde sonunda alinir sadece MÜCDELEYLE
Erkek ve kiz çocuklarini yetistiren biz Anneler ayrim olmamasini istiyorsak evden baslayabiliriz.
Ben suna inaniyorum demokrasi önce kendinde baslar
Sözlerime ünlü filosof yazar Simone De Beauvarin sözleriyle bitirmek istiyorum.
Kadin olarak dogmazsin
Kadin sonradan olursun
Nasil bir kadin olacagini, bulundugun ülkenin kültürü, aldigin egitim
Kadin erkek arasindaki farkliliklari belirler
Kadinlar ikinci bir cinsiyet olarak yasamak istemiyorlarsa
bulunduklari haksizliga ve esitsizlige karsi direnleliler