Yazan Sevim Ünal
Geceyi sessizlik bürüdüğünde çıkarlar ortaya. Yasak olan özgür olandır. Trenlere, duvarla, köprülere velhasıl kamuya ait mekanlara resim yapmak, yazı yazmak yasaktır. Fakat yasak olan çekicidir. Yaptığınız işi sanat olarak sahiplenmiş iseniz ‘suç’ kelimesinin hiç bir anlamı yoktur sizin için. Bir çoklarımız çizilmiş olan duvarlara bakıp sinirli sinirli başımızı sallarız belkide, bir çoğumuz ‘ne kadar başarılı çizimler’ diye düşünebiliriz.
Her nasıl bakılırsa bakılsın günümüzde Graffiti sanat olarak algılanmaktaadır. Graffiti’de resim yapanlar ve bir de yazı yazanlar olarak ikiye ayrılırlar. Yazı yazanlara ‘Sgraffio’ İtalyanca bir kelime ‘Çizim’ anlamına gelir. Resimler içim ise Graffiti terimi kullanılır. Graffiti ve Sgraffio ‘nun baş şehirleri Toulouse ve Paris’tir. Bu iki şehirde dev duvar çizimleri ile karşılaşmak kaçınılmazdır. Yıkık veya kimsenin girmeye cesaret edemediği , kuytu köşelere dikkat çekmek için bire bir bir sanat.
Graffiti Avrupa’nın geneline Amerikadan gelse dahi Hollanda için aynı şey söylenemez. Punk döneminde graffiti Hollanda da punkçılar tarafından kendini ifade aracı olarak kullanılırdı. (Punk kültürü, 1970`lerin ortasında Prog rock ve Heavy metal`a karşı bir hareket ve isyan olarak ortaya çıkmıştır. Kültür, minimalist sistem karşıtı müzik Punk Rocka dayalıdır.
Punk, kendi giyim tarzı, felsefesi, edebiyatı (fanzinler), dansları (punk showları) ve görselliği ile sağlam bir alt kültür oluşturmuştur. Oluşturduğu kültür popüler kültüre kaynaklık etmekle beraber kendi içinde alt kültürler de oluşturmuştur. (1 kaynakça bakınız)
Dadaizm
Punk`ın bu yıkıcı tavrının köklerini dada akımının oluşturduğu söylenebilir. 1916-1922 yılları arasında Dada kendisini de reddederek mevcut tüm toplumsal ve estetik değerlere şiddetli karşı çıkışı, anlamsızlığı ve antisanatı, provakatif parodisi, edepsiz mizahı ile yıkıcı sanatın temsilcilerindendir.
" .. .Bizim için birer HİÇSİNİZ
Tanrılarınız gibi: HİÇ
Bürokratlarınız, yöneticileriniz gibi :HİÇ
Ressamlarınız, şairileriniz gibi: HİÇ
Bana saldınp, dişlerimi sökseniz de suratınıza aptal öküzler olduğunuzu haykıracağım..." (Dada Manifestosu`ndan)
Dadanın önce gelen simalarından Mareel Duchamp; pisuvar, şişe askılığı, kar küreği gibi eşyalann üzerine sadece imzasını atarak ve birer sanat eseri olarak sergilediği "ready made"leri (hazıryapıt/yapım) ile tanınmıştır. (2 kaynakça bakınız)
Graffiti sanatçılarının en gözde malzemesi trenlerdir. Sürekli hareket halinde olduğundan gezici bir galeri misali işlev görür. Tren her gittiği şehirde anlatılmak istenenin izini bırakır ardından. Renkler, yazılar, ilginç figürler göz kamaştırır. Bazen bakışlar derin düşüncelere dönüşür, bazen kaşlar çatılır, eleştiriler öfkeli dudaklar tarafından mırıldanarak yapılır. Graffiti engel tanımaz bilinir.
Barcelona şehri graffiti sanatçıları için en çekici şehirlerden birisidir. Her yıl dünya çapında sanatçılar akın akın bu şehre gelirler. Duvarlarda Picasso’yu görmek kaçınılmazdır fakat bu sefer Picasso graffiti olarak çıkar karşınıza.
Graffiti nereye giderseniz gidin mutlaka gittiğiniz şehirde bir duvarda, yıkık bir binada, bir trende veya köprü altlarında karşılaşacağınız bir sanat formudur. Kimisi kişisel bir şeyi aktarır, kimisi politik bir duruşu anlatır, bazılarının kaygısı insanlara mesaj vermektir, bazıları ise rast gele yani o andaki duygularıyla duvara bir şeyler yapıverirler. Sanat’ın diğer dallarında olduğu gibi Graffiti de insana dair sorunsal olanı sanatsal bir dille ortaya koyandır.
(1) http://tr.wikipedia.org/wiki/Punk_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC
(2) http://tr.wikipedia.org/wiki/Punk_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC