Dünyada en hızlı, yaygın ve serbest dolaşan ekonomik, siyasal, kültürel ve sosyal etkenin bilgi olduğu çağdayız. Bilgi, telefon ağları, internet ve medya ile insanlara ulaşıyor; ABD demokrasisinden, Çin otoriter rejimine her siyasal ortamda yepyeni değişimleri tetikliyor; ülkeler, şirketler ve insanlar arasındaki rekabet ortamını nispeten eşitliyor. Bilgi teknolojileri günlük yaşamın her boyutuna nüfuz etmiş durumda: ticaret, güvenlik, eğitim, temiz enerji, sağlık, eğlence, arkadaşlık...

Bilgi ve iletişim teknolojileri AB'nin verimlilik artışının yüzde 40'ı, yıllık gelir artışının yüzde 25'ini sağlıyor. Avrupa'da ekonomik büyüme ve istihdam artışında bilişim hızla yükseliyor.

AB hükümetlerinin öncelikleri arasında bu alanda yasal düzenlemeleri teknolojik ilerlemeyi kolaylaştıracak şekilde geliştirmek var. Ayrıca internete ulaşım için genişbant ağları iyice yaygınlaşmakta.

AB ve tüm dünyada olduğu gibi bilgi toplumunun lokomotif sektörü telekomdur. Bu nedenlerle, AB ile açılan Bilgi toplumu ve Medya faslı ile tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının ve ülkemizin doğrudan etkileneceği bir süreç başladı.

'Bilgi Toplumu ve Medya' alanında AB'ye uyum ile ne kastediliyor?

Avrupa Birliği 21. yüzyıla iddialı başlamıştı. Mart 2000'de Lizbon'da açıklanan strateji Avrupa'nın en önemli hedefini açıkça ortaya koymaktaydı: 'AB 10 yıl içinde dünyada küresel rekabet düzeyi en yüksek bilgi temelli ekonomi olmalıdır.' Tek pazar, girişimcilik, eğitim ve çevrenin yanı sıra bilgi toplumu bu stratejinin temel direklerini oluşturmaktaydı.

Beraberinde ayrıntılı bir yasal düzenleme ve siyaset hedefi getiren Lizbon stratejisi 2005 yılına gelindiğinde AB açısından göreceli bir başarı fakat yetersiz bir bilanço ortaya koymaktaydı. Bu dönemde AB'de tehlike çanları yankılanırken siyasal kararlılık yenilendi.
Ekonomik reform ve atılım süreci hızlandı. Tüm strateji içinde zaten en başarılı sonuçlar elde edilen bilgi toplumu boyutuna da yeni bir ivme ve kavram kazandırıldı: i2010 girişimi. Hedef: en yalın şekilde daha hızlı toplumsal kalkınma ve refah. Araçlar: girişimcilik, bilimsel yenilikçilik ve yeni telekom ve internet teknolojilerini destekleyen politikalar.

Telekom paketi nedir?

AB'nin telekom paketi insan odaklı bir girişim. Temel hedef tüketicilerin daha iyi teknolojiye, daha kolay, özgür ve ucuz ulaşmaları.

Avrupa tek telekom pazarı yaratmayı amaçlayan AB Telekom Reform Paketi. 24 Eylül'de Avrupa Parlamentosu genel oturumunda oylanarak kabul edildi. Paket şu başlıkları içermekte:

Saydam fiyatlama ve kullanıcıyı bilgilendirme

Engelli kullanıcılar için daha kolay

e-servisler

Kişisel bilgi güvenliğinin güçlendirilmesi

Hizmet sağlayıcı değişikliğinin kolaylaştırılması

Ayrıca AB Telekom Bakanları Zirvesi'nin sonuçlarından bazıları şunlar:

AB elektronik haberleşme şebekeleri ve hizmetleri için düzenleyici çerçeve oluşturulması konusunda siyasi bir anlaşmaya varıldı,

Mobil haberleşmede dolaşım ücretleri ile ilgili düzenlemenin sms ve bilgi transferi için de genişletilmesi yaklaşımı benimsendi,

Genişbandın yaygınlığı ile ilgili yeni görüşler oluşturuldu,

Gelecek ağlar ve internet konusunda yeni sonuçlara ulaşıldı.

İLETİŞİMİN VERGİSİ ÇOK YÜKSEK

Bu faslın temel hedefleri nelerdir?

AB'ye uyum için Ulusal Program Elektronik Haberleşme Kanunu'nda 2008-2009 yıllarında yapılması planlanan değişikliklere yer veriyor. Türkiye'de elektronik haberleşme sektörünün liberalleşmesinin sağlanmasıyla iyi işleyen bir rekabet ortamı yaratılması, bilgi ve iletişim alanındaki gelişmelere uyum, her alanda (sağlık, eğitim, ticaret vb.) altyapının sağlanması belirlenen hedefler arasında yer alıyor.

Türkiye'nin bu alanda uyum ve altyapı eksiklikleri nelerdir?

Elektronik iletişim alanında altyapısal ve hukuksal bazı eksiklikler devam ediyor. Sabit telekom hizmetlerinde henüz tam serbestleşme sağlanamadı. İletişim hizmetlerinden çok yüksek vergiler alınıyor. Evrensel hizmet kavramına uyum eksikliğimiz var. Elektronik iletişim düzenleyici kurumunun karar alma süreci şeffaf değil, kamuoyuyla paylaşılmıyor.

2008 İlerleme Raporu'nda bu alan hakkında hangi, eleştiriler vardı?

AB Komisyonu özetle şu sorunlara dikkat çekmekte: Sabit ve geniş bant piyasalarındaki rekabet yetersiz seviyededir. Geniş bant internet erişim hizmetlerinin %95'i mevcut internet 51 operatörü tarafından sunulmaktadır. İletişim hizmetlerine konan yüksek vergiler sorun olmaya devam etmektedir. Evrensel hizmet yükümlülüklerinin alanı ve uygulaması hala ilgili müktesebatla uyumlu değildir. Şehir içi telefon hizmetinin serbestleşmesi hala beklemede olup, sabit ve geniş bant piyasalarındaki rekabeti zayıflatmaktadır. Düzenleyici Kurum, personel olarak iyi donatılmıştır ve kendi kendini finanse edebilmektedir. Ancak, bu Kurum özellikle yetkilendirme sürecinde yeterince bağımsız değildir.

Medya alanında ise, radyo ve televizyon yayıncılığına ilişkin kanun, vatandaşlık, tanımlamalar, yetki, yayın alma ve aktarma özgürlüğü, büyük olaylar, yabancı sermayenin payına ilişkin sınırlamalar, bireysel ve Avrupa temelli çalışmaların teşvikinde ayrımcılık gözetilmemesi temelinde hala sorunlar yaratmaya devam etmektedir. RTÜK, yayın sektörünün idaresine ilişkin olarak yeniden frekans dağıtmamış ve geçici lisansları gözden geçirmemiştir.

GELECEĞE UMUTLA BAKIYORUZ

Bu fasıl için kapanış kriterleri nelerdir?

Elektronik Haberleşme Kanunu'nun AB direktifleriyle uyumlu hale getirilmesi

Piyasa analizlerinin ardından belirlenen etkin piyasa gücüne sahip operatörlere yönelik alınacak rekabeti sağlamaya dönük önlemler ile genel yetkilendirme rejiminin AB müktesebatına uygun olarak uygulanması

Telekomünikasyon düzenleyicisinin saydamlığı, öngörülebilirliği ve bağımsızlığı

AB standartlarında medya özgürlüğü

RTÜK'ün reformu

Bu faslın ne kadar süre içinde geçici olarak kapanması bekleniyor?

Bu başlıkta müzakereler daha önceki aday ülkeler için genelde nispeten kısa sürdü. Bir yılda kapandı. Bu ülkeler, Bulgaristan ve Romanya dışında, 2000 yılında önce Lizbon stratejisi ve telekom paketinin gündemde olmadığı bir zamanda müzakerelerini tamamlamıştılar. Türkiye için bu faslın iki yıllık bir döneme yayılması öngörülmekte.

Faslın kısa sürede kapanması ve AB sürecinin hızlanması için önerileriniz?

Elektronik Haberleşme Kanunu'nun AB mevzuatı ile uyumlu hale getirilmesi

Düzenleyici kurumların (BTK ve RTÜK) özellikle karar alma süreçlerinde saydamlığını ve bağımsızlığını koruması

Medya, internet ve mobil teknolojilerin Türk halkının özgürlüğü için en değerli araçlar olarak desteklenmesi.

Türk telekom sektörü küresel rekabet koşullarına uyumda önemli birikim sahibi. Devletin de özel sektörün gerisinde kalmaması, gerekiyor. Özel sektör ve sivil toplumla işbirliği içinde devlet Türk toplumunun en çağdaş bilgi toplumu altyapısına ulaşmasının önünü açmalı. Türk bilişim sektörü geleceğe umutla bakıyor. Devlet 'e-dönüşüm önemli' diyor. Yurttaşlar teknolojiye meraklı, medya ilgili. Bilgi toplumu devrimi için ortam müsait. Daha iyi bir demokrasi, ekonomik büyüme ve toplumsal kalkınma için devrim kaçınılmaz. Küresel ekonomik kriz, küresel ekonomik değişime dönüşüyor. Temiz enerji devrimi bilgi ve iletişim teknolojileri ile etkileşim içinde yaklaşıyor. Bilgi toplumları hızla yükseliyor. Türkiye yeni dünya haritasında küçülecek mi, büyüyecek mi?

Bu reportaj Akşam gazetesi kaynaklıdır.