Avrupa Birliği’nin Dış Ticaret Gündemi ve STA Müzakereleri AB’nin son dönemde dış ticaret gündeminde öne çıkan konular şu şekilde sıralanabilir:

1. AB - Çin ilişkileri ve Yatırım Anlaşması Müzakereleri

2. Yeni dönemde ABD ile ilişkiler

3. AB - Japonya ilişkileri

4. AB Ticaret Politikası: a. Doğrudan Yatırım Girişimlerinin İncelenmesi b. AB’nin STA’larında “Sürdürülebilirlik” ile ilgili hükümlere yer verilmesi

5. AB’nin STA müzakerelerinde son durum

1. AB – Çin İlişkileri ve Yatırım Anlaşması Müzakereleri

Çin Komünist Partisi’nin 19. Ulusal Kongresi, 18-24 Ekim tarihlerinde gerçekleşti. Xi Jinping, Komünist Parti Genel Sekreteri olarak yeniden seçildi ve böylece parti üzerindeki yetkisini yeniden teyit etmiş oldu. İlk döneminde özellikle parti disiplini ve yönetimi üzerine odaklanan Xi Jinping’in yeni dönemde ekonomi ile ilgili konulara -özellikle finansal riskler- yönelmesi bekleniyor.

Son yıllarda Çin ekonomisinin büyümesi kredi kaynaklı gerçekleştiği için önümüzdeki yıl politika yapıcıların kredi koşullarını daha agresif bir şekilde sıkması yönündeki beklenti nedeniyle Çin Hükümeti’nin kredilerdeki artışı daha fazla kontrol altına almak zorunda kalacağı (bunun da büyümeyi yavaşlatacağı) öngörülüyor. Gelecek yıl reel GSYİH artışının %5,8 olması; 2019`da %6,1 düzeyine çıkması ve bunun sonrasında da yeniden düşmeye başlaması bekleniyor. Ekonominin yavaşlaması Çin’in dış yatırımlarının önümüzdeki dönemde azalacağı anlamına geliyor. Yakın dönemdeki gelişmelerden bazıları:

-AB - Çin 19. İkili Zirvesi 2 Haziran`da Brüksel`de gerçekleşti.

-AB – Çin Yatırım Anlaşması müzakerelerinde 15 görüşme turu gerçekleşmiş olmasına karşın ilerleme kaydedilemedi; iki taraf da tekliflerini henüz karşı tarafa iletmiş değil.

-AB’nin anti damping hesaplarına ilişkin yeni yasal düzenlemesi aslında Çin’e karşı AB ekonomisinin korunması amaçlı olarak hazırlandı ve Çin de bunun farkında.

-Almanya’nın “Sanayi 4.0” planından esinlenerek oluşturulan “Made in China 2025”2 girişimi 10 sektörü önceliklendiriyor: 1) İleri bilgi teknolojisi;

2) Otomatik makineler ve robotik; 3) Uzay ve havacılık ekipmanları; 4) Denizcilik teçhizatı ve ileri teknolojide deniz taşımacılığı; 5) Modern demiryolu taşıma ekipmanları; 6) Yeni enerji araç ve ekipmanları; 7) Elektrik ekipmanları; 8) Tarım makine ve gereçleri; 9) Yeni materyaller; 10) Biyo-farmasötikler ve gelişmiş tıbbi ürünler.

-Asya-Pasifik Araştırma ve Öneri Ağı (APRAN) 12 Eylül 2017`de bağlantılılık konulu bir yuvarlak masa düzenledi.

2. Yeni dönemde ABD ile İlişkiler

ABD’nin dünyanın geri kalanıyla ticaretinde dış ticaret açığı verdiği ülkelere yönelttiği kimi zaman “agresif” olarak değerlendirilen tutumunun endişe verici boyutlara ulaşmaya devam ettiği görülmekte. “Section 232” olarak adlandırılan ABD’nin iç güvenliğine yönelik riskler gerekçesiyle çelik ve alüminyum ithalatıyla ilgili başlatılan süreç ise AB tarafından olumlu karşılanmıyor. ABD’nin kurum olarak Dünya Ticaret Örgütü’ne yaklaşımında son dönemde ortaya çıkan olumsuzluklar, DTÖ’nün en somut başarılarından biri olan anlaşmazlıkların çözümü sürecinde önemli rol üstlenen Temyiz Makamı’nın yeni üyelerle görevini sürdürebilmesi prosedürünün ilerlemesine engel oluyor.

AB ve ABD arasında Obama döneminde TTIP müzakereleri özelinde mevcut olan görüş ayrılıkları Başkan Trump döneminde daha da arttı. ABD ile ortak çalışmayı sağlayabilmek için AB bir “pozitif gündem” yaratmaya çabası içerisinde. TTIP müzakerelerinin “derin dondurucuya” konulmuş olduğu iş dünyası çevreleri tarafından kabul gören bir ifade olmaya devam ediyor.

3.AB - Japonya İlişkileri

AB ve Japonya, Mart 2013’te başlayan Serbest Ticaret Anlaşması (STA) müzakereleri çerçevesinde üzerinde uzlaşı sağlanamayan konuları da görüşerek, anlaşmanın tamamlandığını 8 Aralık 2017`de resmi olarak ilan etti. Anlaşma metninin hukuki dil bütünlüğü açısından incelenmesi, tüm AB resmi dillerine tercüme edilmesi sonrasında Avrupa Parlamentosu ile AB Konseyi’ndeki onay sürecinin Jean-Claude Juncker Başkanlığı’ndaki AB Komisyonu’nun görev süresi içinde tamamlanmasının mümkün olacağı belirtiliyor.

-Japonya, AB`nin Çin`den sonra Asya`daki ikinci büyük ticaret ortağı.

-AB`nin Japonya`dan ithalatında makineler, elektrikli cihazlar, motorlu taşıtlar, optik ve medikal cihazlar ve kimyasal maddeler ön sıralarda yer almaktadır.

-AB’nin Japonya’ya ihracatında da benzer bir yapı mevcut; motorlu kara taşıtları, kimyasal maddeler, ilaç, elektrikli makineler ilk sıralarda.

-AB-Japonya ticaret dengesinde rakamlar geçmiş yıllardan bu yana Japonya’nın lehine; AB, Japonya’ya dış ticaret açığı veriyor.

-Serbest ticaret anlaşması müzakerelerinde üzerinde uzlaşıya varılamamış bazı konular bulunuyor; örneğin AB görsel ve işitsel hizmetlerin anlaşma kapsamı dışında kalmasını talep ediyor; Japonya ise tarım sektörüyle ilgili olarak, et ve süt ürünlerinde pazarını AB’ye tümüyle açmaktan ve kamu alımlarına AB şirketlerinin katılımını serbest bırakmaktan kaçınıyor.

Türkiye - Japonya: 2016 rakamlarına göre Türkiye ile Japonya arasındaki ikili ticaret ilişkisinin hacmi 4,2 mia USD. Türkiye’nin Japonya’ya ihracatı sınırlı düzeyde (355 mio USD) olduğu için Japonya’ya karşı önemli bir dış ticaret açığı bulunuyor (3,6 mia USD). Türkiye Japonya’ya makarna, taze veya dondurulmuş balık, otomotiv aksam, aksesuar ve yedek parçaları, domates konservesi, yağlı tohum ve meyveler, halı, tütün ve meyve gibi ürünler ihraç ederken Japonya’nın Türkiye’ye ihracatında iş makineleri, karayolu taşıtları ve otomobiller, baskı makineleri, kauçuk dış lastik, tıbbi cihazlar ve aletler, dizel motorlar ve ölçüm cihazları önemli yer tutuyor. Türkiye ve Japonya arasındaki serbest ticaret anlaşması müzakerelerinin 7. turu 29 Eylül 2017’de Tokyo’da gerçekleştirildi. Müzakerelerde Japonya’yı Başmüzakereci Keiji Ide, Türkiye’yi ise Sn. Murat Yapıcı temsil etti. Toplantıda, mal ve hizmet ticareti, yatırımlar ve bitki ve hayvan sağlığı standartları (SPS) konuları görüşüldü. Türkiye’de yapılacak olan bir sonraki müzakere turunun tarihinin daha sonra belirleneceği açıklandı.

Japonya’nın ihracatında ABD, Çin, G. Kore, Tayvan, Hong Kong ilk beşte yer alıyor; ithalatında ise Çin, ABD, Avustralya, G. Kore ve Tayvan sıralanıyor. Japonya’nın Singapur, Meksika, Malezya, Şili, Tayland, Endonezya, Brunei, ASEAN, Filipinler, İsviçre, Vietnam, Hindistan, Peru, Avustralya ve Moğolistan ile serbest ticaret anlaşması bulunuyor; Türkiye’nin yanı sıra G. Kore ve Körfez İşbirliği Ülkeleri ile müzakereler sürdürülüyor.

4. AB Ticaret Politikası

a) Doğrudan yatırım girişimlerinin incelenmesi AB Komisyonu Eylül 2017`de, AB ülkelerine yönelik doğrudan yabancı yatırım girişimlerinin, güvenlik ve kamu düzeni gerekçeleriyle yatırım işleminin öncesinde taramaya tabi tutulmasına olanak tanıyan bir yönetmelik3 teklifi yayımladı. Tasarı halindeki yönetmelik:

-Doğrudan yatırım girişimlerinin, Galileo, TEN-T ve Ufuk 2020 gibi AB çıkarları doğrultusundaki programlar ve projelerle bağlantılı olarak AB Komisyonu tarafından da taranmasına olanak sağlayacak.

-Üye ülkelerle AB Komisyonu arasında kurulacak işbirliği mekanizması sayesinde bir ya da birden fazla üye ülkedeki yabancı yatırım girişiminin, başka bir AB ülkesinin güvenliğini veya kamu düzenini etkileme potansiyeli olması halinde bilgi paylaşımı ve doğrudan etkileşim mümkün hale gelecek. 

-AB ülkelerinin tarama sürecine aldıkları tüm doğrudan yabancı yatırım projelerini AB Komisyonu’na bildirim zorunluluğu olacak.

-Üye ülkeler, başka üye ülkede plan aşamasında olan ya da tamamlanan bir doğrudan yabancı yatırım projesinin, kendi güvenlik ya da kamu düzenini etkileme potansiyeli olduğunu düşünmeleri halinde bu durumu söz konusu ülkeye bildirme ve görüşlerini iletme fırsatı elde edecek.

Halihazırda bazı üye ülkelerde doğrudan yabancı yatırım girişimlerinin henüz plan aşamasındayken mercek altına alındığı mekanizmalar bulunmakta olsa da tasarının kesinleşmesi durumunda uygulamada bazı zorlukların ortaya çıkabileceği, metin içerisindeki bazı ifadelerin yeterince açık ve sınırlı olmadığı eleştirisi çeşitli çevrelerde dile getiriliyor. Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’nde ele alınacak olan yönetmelik taslağının yasalaşma sürecinin yaklaşık 2 yıla yayılacağı tahmin ediliyor.

b) AB’nin STA’larında “sürdürülebilirlik” ile ilgili hükümlere yer verilmesi İstihdam ve çevre ile ilgili konuları içerecek şekilde sürdürülebilir kalkınma başlığı AB’nin G. Kore ile imzaladığı STA’dan itibaren müzakere ettiği ve tamamladığı bütün STA’lara sistemli bir şekilde dahil ediliyor. AB’nin Orta Amerika ülkeleri, Kolombiya, Peru ve Ekvador, Gürcistan, Moldova ve Ukrayna ile anlaşmalarında sürdürülebilirlik ile ilgili ayrı bir bölüm bulunmakta. (AB’nin ABD ile müzakere ettiği ve halihazırda müzakere süreci dondurulmuş olan TTIP’te de sürdürülebilirliğe ilişkin bir bölüm bulunmaktaydı)

G. Kore ile yapılan anlaşmadan günümüze, STA’larda sürdürülebilirliğe ilişkin bölümün kapsamı önemli derecede genişlerken, kamuoyundaki tartışmalar uygulama mekanizmasının eksikliğine ilişkin iddialara yoğunlaştı. AB Komisyonu bu bölümün aslında bağlayıcı olduğunu ve anlaşmazlıkların çözümüne ilişkin hükümler4 de içerdiğini belirtmekte. Bu görüşleri dikkate almak ve çeşitli paydaşların değerlendirmelerine başvurmak amacıyla AB Komisyonu bir gözden geçirme süreci başlattı.

5. AB’nin STA Müzakerelerinde Son Durum

ASEAN: Müzakereler Temmuz 2007`de başladıktan sonra Mart 2009`da ASEAN ile müzakerelerin duraklaması kararı alındı ve AB, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) ülkeleriyle ikili olarak STA görüşmelerine başladı. Singapur ve Malezya ile 2010`da, Vietnam ile Haziran 2012`de, Tayland ile Mart 2013`te, Filipinler ve Endonezya ile müzakerelere ise 2016 yılında başlandı.

Singapur ile kapsamlı STA müzakereleri 17 Ekim 2014`te tamamlandı. AB Komisyonu, anlaşma içeriğinde yer alan yatırımların korunmasına ilişkin hükümleri Avrupa Adalet Divanı’nın 2/15 sayılı ve 15 Mayıs 2017 tarihli görüşüne5 uygun hale getirmek üzere Singapur resmi makamlarıyla görüşmelerini sürdürüyor. Uzlaşıya varılması sonrasında taslak anlaşma AB Komisyonu tarafından kabul edilecek ve sonrasında da onay için Avrupa Parlamentosu ve AB Konseyi’ne gönderilecek.

-Türkiye – Singapur STA’sı: Kasım 2015’te imzalandı ve 1 Ekim 2017 itibariyle yürürlüğe girdi. Türkiye’nin imzaladığı en kapsamlı ticaret anlaşması olan bu anlaşmanın içeriğinde mal ve hizmetler alanında ticaret, yatırım, kamu ihaleleri, fikri mülkiyet hakları, e-ticaret, rekabet ve şeffaflık gibi yeni alanlar bulunmakta. Türkiye Singapur’a uyguladığı tüm tarifelerin %95`inden fazlasını ortadan kaldırmayı taahhüt etti; bunun %80’lik bölümü anlaşma yürürlüğe girdiği andan itibaren; geri kalanı ise 10 yıllık bir süre içerisinde uygulamadan kaldırılacak. Singapur ise anlaşma yürürlüğe girer girmez Türkiye’ye uyguladığı tüm tarifeleri kaldıracak. Anlaşma, Singapurlu şirketlere Türkiye’de hükümet ve büyükşehir belediyeleri tarafından düzenlenen ihalelere katılma hakkı sağlıyor. Aynı şekilde Türk şirketlerin de Singapur’da kamu ihalelerine katılma hakkı bulunuyor. 2016 rakamlarına göre Türkiye - Singapur ticareti toplam 870 mio USD’lik bir hacme sahip (2018 sonu itibariyle 2 mia USD’ye ulaşılması hedefleniyor) ve Türkiye’nin 54 mio USD’lik ticaret fazlası bulunuyor.

Malezya: AB ile Malezya arasındaki STA müzakereleri Ekim 2010`da başlatıldı. Yedi müzakere turundan sonra, görüşmeler Malezya`nın talebi üzerine Nisan 2012`de durduruldu. Müzakereleri sürdürme olasılığını değerlendirmek için yapılan çalışmaların tamamlanmasına karşın görüşmelere başlamak için bir tarih belirlenmedi.

Türkiye – Malezya STA’sı: Müzakerelerin tamamlanması sonrasında Nisan 2014’te imzalanan STA 1 Ağustos 2015 tarihinde yürürlüğe girdi. 2014 rakamlarına göre toplam 1,5 mia USD ticaret hacmi bulunmaktadır. Vietnam: 2 Aralık 2016’da AB ile Vietnam STA müzakerelerinin sonuçlandırıldığını resmi olarak açıkladı. Halihazırda anlaşma metninin hukuki bütünlük açısından gözden geçirilmesine devam ediliyor. 2018 yıl sonu itibariyle anlaşmanın yürürlüğe girmesi öngörülüyor.

Türkiye – Vietnam: Toplam ticaret hacmi 2016 rakamlarına göre 1,9 mia USD. Ağustos 2017’de Başbakan Binali Yıldırım geniş bir heyetle yapmış olduğu Vietnam ziyareti sırasında Türkiye ile Vietnam arasında STA imzalanması için müzakerelere bir an önce başlanmasını beklediğini ifade etmişti. Tayland: AB ile Tayland arasında STA müzakerelerine Mart 2013`te başlandı ve dört tur görüşme gerçekleştirildi. Mayıs 2014`teki askeri darbe sonrasında AB ile başka bir müzakere buluşması düzenlenmedi.

Türkiye – Tayland: 19 Temmuz 2017 tarihinde Ankara’da bir araya gelen Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekçi ve Tayland Ticaret Bakanı Apiradi Tantraporn, Türkiye ile Tayland arasında STA müzakerelerinin resmen başlatıldığını ilan etti6 ; müzakerelerin ilk turu aynı gün Ankara’da gerçekleştirildi. Anlaşmanın öncelikle mal ticareti alanında yoğunlaşması, hizmetler ve yatırım gibi diğer konuların anlaşma yürürlüğe girdikten sonra müzakere edilmesi konusunda mutabık kalındı. Türkiye’nin Tayland’a ihracatında en çok artışın giyim eşyaları, tekstil ürünleri, makineler, motorlu taşıtlar ve diğer taşıma ekipmanlarında kaydedilmesi bekleniyor. Tayland’ın Türkiye’ye olan ihracatının en çok artması beklenen sektörler işlenmiş pirinç, diğer yiyecekler, lastik mamuller, motorlu taşıtlar ve diğer makineler olarak belirtiliyor. 2016 yılında Türkiye’nin Tayland’a ihracatı 164 mio USD, Tayland’dan ithalatı ise 1,4 mia USD tutarında gerçekleşti. 2014 yılı itibariyle Tayland’ın ülkemize yaptığı toplam yatırımlar 72 mio USD; Türkiye’nin Tayland’daki yatırımları ise 103 mio USD.

Endonezya: Eylül 2016 Endonezya: Eylül 2016’da başlayan AB – Endonezya STA müzakerelerinde 3. tur Eylül 2017 Brüksel`de gerçekleştirildi. Gümrük tarifelerinin ve tarife dışı engellerin kaldırılması, hizmetler, kamu ihaleleri, rekabet kuralları, fikri mülkiyet hakları ve sürdürülebilir kalkınma bölümünün STA kapsamında yer alması hedefleniyor. Endonezya, ASEAN ülkelerinin en büyük ekonomisi ve en kalabalık nüfusa (250 mio kişi) sahip olanıdır. AB ile Endonezya arasındaki ikili ticaret hacmi 2015 rakamlarına göre 25 mia Euro, AB’nin ihracatı 10 mia Euro ve ithalatı ise 15 mia Euro tutarında. AB Endonezya`nın dördüncü ticaret ortağı konumunda. 

Türkiye – Endonezya: STA imzalanması ile ilgili olarak girişimler kapsamında 21 Aralık 2015 tarihinde Ankara’da teknik heyetler düzeyinde bir toplantı gerçekleştirildi ve müzakere çerçeve belgesi üzerinde mutabık kalındı. 2016 rakamlarına göre aradaki ticaret 1,7 mia USD’lik bir hacme sahip. Tarım ürünlerinin yanı sıra demir çelik ürünleri, değirmen makineleri, gıda işleme, paketleme makine ve ekipmanları, tekstil makineleri, ağaç işleme makineleri, inşaat malzemeleri ve savunma sanayi ürünleri gibi ürünlerin ihracı için Endonezya önemli bir pazar konumunda.

Filipinler: AB ile Filipinler arasındaki STA müzakereleri 22 Aralık 2015`te başlatıldı. 2016 rakamlarına göre aradaki mal ticareti 12,8 mia Euro’luk bir hacme sahip. AB, Filipinler`in dördüncü büyük ticaret ortağı; Filipinler ise AB`nin ASEAN’daki altıncı en büyük ticaret ortağı konumunda. AB’nin Filipinler`e ihracatında makine (%18,9), ulaşım araçları (%16,8), kimyasallar (%14,1), gıda ürünleri (%13,8) ve elektronik parçalar (%13,7) yer almaktadır. Filipinler`in AB’ye ihracatında öne çıkan ürünler arasında ise ofis ve telekomünikasyon ekipmanları (%45,8), makineler (%13,9), gıda ürünleri (%12) ve optik ve fotografik araçlar (%10,5) bulunmakta.

Türkiye – Filipinler: 2016 yılında toplam ticaret hacmi 229 mio USD’ya ulaştı. Türkiye’nin ihracatında tarım ürünleri (buğday, tütün, süt ürünleri) ve ilaç öne çıkmakta; Filipinlerden yapılan ithalatta ise elektronik entegre devreler, matbaacılığa mahsus baskı makineleri, otomatik bilgi işlem makine ve üniteleri, ses vb. kayıt için disk ve depolama aygıtları gibi ürünlerin yanı sıra Hindistan cevizi ve Kaju gibi tarım ürünleri yer almaktadır. Türkiye ile Filipinler arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin en üst düzeyde ele almak üzere 1999’da Karma Ekonomik Komisyon (KEK) mekanizmasının kurulmasına ilişkin anlaşma imzalandı; birinci toplantının 2011’de gerçekleştirilmesi planlandı fakat Filipinler’deki tayfun felaketi nedeniyle gerçekleştirilmesi mümkün olmadı. Ekim 2012’de Ankara’da gerçekleştirilmesi kararlaştırılan toplantı da Filipinler tarafının talebi üzerine yeniden ertelendi. Türkiye’nin STA müzakereleri için girişimde bulunduğu ülkeler arasında Filipinler bulunmuyor.

Mercosur: 1991`de Arjantin, Brezilya, Paraguay, Uruguay tarafından ilk aşamada ticari ve ekonomik birlik olarak kuruldu. İleriki aşamalarda birliğin sosyal ve siyasi birlik olması hedefleniyor. Mercosur’a (Güney Ortak Pazarı) Temmuz 2012`de katılan Venezuela’nın üyeliği Aralık 2016’da askıya alındı. (AB ile devam eden ticaret müzakerelerine Venezuela dahil değil) AB ile müzakereler kapsamında tarifeler, menşe kuralları, ticarete yönelik teknik engeller, sıhhi ve bitki sağlığı önlemleri, hizmetler, kamu alımları, coğrafi işaretlemeler, fikri mülkiyet hakları, sürdürülebilir kalkınma ele alınıyor. STA kapsamında KOBİ’ler için ayrı bir bölüm de yer alacak. Müzakerelerde şu ana kadar pazara giriş başlığındaki teklifler sunuldu. Son görüşmeler 2-6 Ekim 2017’de Brezilya’da gerçekleştirildi.

Dört Mercosur ülkesi için AB birinci sıradaki ticaret ortağı konumunda; bloğun toplam ticaretinin %21`i AB ülkeleriyle gerçekleşiyor. AB`nin bölgeye ihracatı 2005 yılındaki 21 mia Euro’luk seviyeden 2015 yılında 46 mia Euro’ya yükseldi. Mercosur`un AB’ye ihracatı ise yine aynı dönemde 32 milyar Euro’dan 42 mia Euro`ya yükseldi. 

Türkiye – Mercosur: 2011 yılında Türkiye Güney Ortak Pazarı – Mercosur’a gözlemci üyelik için başvuruda bulundu. STA müzakerelerine yönelik görüşmeler Nisan 2008 tarihinde Buenos Aires’te yapıldı ve iki toplantı gerçekleştirildi. Türkiye’nin Arjantin’le ticareti 509 mio USD tutarında (2016) ve Türkiye’nin Arjantin’e 255 mio USD ticaret açığı bulunmakta. (Arjantin’den ithalatın yaklaşık 4/3’ü soya, ayçiçeği, mısır ve hububat gibi tarım ürünlerinden oluşmakta) Türkiye’nin ihracatının 3/2’si ise otomotiv ana ve yan sanayi ürünlerinden oluşmakta; demir-çelik, tütün, çimento, elektrikli ev aletleri, makine ve cihazlar, tekstil ve plastik ürünleri de ilk sıralarda yer alan ürünler. Brezilya ile Türkiye arasındaki ticaretin büyüklüğü 2016 rakamlarına göre 2,1 mia USD. Türkiye’nin ihracatında demir veya alaşımsız çelikten çubuklar, otomotiv yedek parçaları, yangın söndürme gemileri, yüzer vinçler ön sıralarda yer alıyor. Paraguay ile ticaret 2016 yılında 279 milyon Euro tutarında gerçekleşti; bunun sadece 19 mio Euro’luk bölümü Türkiye’nin ithalatında ilk sırada yer alan ürünler soya fasulyesi; toplam 260 mio Euro’luk ithalatın 254 milyon Euro’luk bölümü soya fasulyesinden kaynaklanıyor. Hizmet sektörünün ekonomisinde önemli rol oynadığı Uruguay ile Türkiye arasındaki ticaretin büyüklüğü 271 mio Euro (2016) tutarında. Türkiye’nin 2016 yılı ithalatında canlı büyük baş hayvan7 olarak en büyük kalem (143 mio Euro).

Meksika: AB – Meksika STA’sının yürürlüğe girdiği 2000 yılından bu yana AB’nin birçok ticaret ortağıyla geniş kapsamlı STA tamamladığı ya da müzakere süreci yürüttüğü ve Meksika ile anlaşmanın bunların gerisinde kalmış olması nedeniyle revize edilmesine ihtiyaç olduğu gerekçesiyle yürürlükte olan STA’nın modernizasyonu için müzakerelere Haziran 2016`da başlandı. Hızlı ilerleyen müzakerelerde anlaşmanın büyük bir bölümüne ilişkin metin önerileri karşılıklı olarak iletildi. Beşinci müzakere turu Eylül 2017’de tamamlandı.

Türkiye – Meksika: Ekonomi Bakanlığı’nın 2016-2017 döneminde “Hedef Ülke” olarak belirlediği Meksika ile ticaret genel olarak düşük hacimde devam etmektedir. AB ile Meksika arasındaki STA’nın 2000 yılında yürürlüğe girmesi sonrasında Türkiye benzer bir STA imzalama isteğini Meksika resmi makamlarına iletmiş olsa da bu talep iki ülkenin benzer üretim ve ihracat gamına sahip olması nedeniyle 2013 yılına kadar karşılık bulmamıştır. 2016 rakamlarına göre toplam ticaret 1,3 milyar USD olarak gerçekleşti; Türkiye’nin ticaret açığı 377 milyon USD tutarında. 82016 yılında Türkiye’nin ihracatında motorlu taşıtlar kaleminde dikkat çekici artış gerçekleşti. (2015’te 7 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın verdiği izinle 900 bin USD iken 2016’da 57 mio USD’ye çıktı) Meksika’ya ihracatın %13’ünü kara taşıtları aksamları oluşturmaktadır. Toplam ihracatın %7’sini tarım ürünleri, geri kalan %93’lük bölümü ise sanayi ürünleri oluşturmaktadır. Sonuncusu Nisan 2016’da Ankara’da olmak üzere Meksika ile toplam yedi müzakere turu gerçekleştirildi. Anlaşma metninin ticaretin kolaylaştırılması ile rekabet bölümlerinde müzakerelerin tamamlandığı ve mal ticaretinde pazara giriş, hizmetler alanında ticaret, yatırımlar, ticaret politikası önlemleri, ticarette teknik engeller, sağlık ve bitki sağlığı önlemleri, fikri mülkiyet hakları, hukuki ve kurumsal hükümler ile menşe konularında önemli ilerlemeler kaydedildiği belirtildi .

Hindistan: Kapsamlı STA müzakerelerine Haziran 2007`de başlandı; 12 görüşme turu sonrasında 2013 yaz aylarına gelindiğinde Hindistan’ın birçok sektörde pazara giriş konusunda AB’ye yeterli açılım sağlamaması nedeniyle müzakereler durdu. Ocak 2016`dan bu yana zaman zaman sürdürülen temaslarla müzakerelere geri dönüş için koşullar değerlendirilmesine karşın olumlu bir gelişme kaydedilmedi. AB özel sektörü, STA’nın ancak Hindistan’ın gerekli açılımları sağlaması (pazara giriş ve tarife dışı engellerin kaldırılması) halinde tamamlanmasını; bu koşullar sağlanmazsa STA’nın imzalanmamasını istiyor.

Türkiye - Hindistan: STA müzakerelerine başlamak için 2008 yılında girişimde bulunuldu. İkili ticaretin hacmi 2016 rakamlarına göre 6,4 mia USD tutarında. (Türkiye’nin ihracatı 652 mio USD) Hindistan, Türkiye’nin 2016-2017 dönemi için belirlediği hedef ülkelerden biridir. Hindistan ile ticarette karşılaşılan en büyük sorun gümrük vergilerinin yüksek olmasıdır. Liberalleşme yönünde atılan tüm adımlara rağmen Hindistan pek çok üründe halen yüksek gümrük vergileri uygulamakta ve böylece yerel sanayisini korumaya çalışmaktadır. DTÖ’ye taahhüdü sebebiyle Hindistan’ın gümrük vergilerini hammadde ticaretinde %10, mamul mallarda ise %20’ye düşürmesi gerekmekte fakat birçok ürüne ek vergi uygulandığı için nihai vergi, ürünün gümrük vergisinin iki katına çıkabilmektedir.

Avustralya ve Yeni Zelanda: AB Komisyonu bu iki ülke ile kapsamlı STA müzakerelerinin başlatılması önerisinde bulundu; Eylül 2017’de sunulan müzakere çerçeve belgesinin AB Konseyi’ndeki onay süreci henüz sonuçlanmadı. -

Türkiye - Avustralya ve Yeni Zelanda : Türkiye, Avustralya ve Yeni Zelanda ile STA müzakerelerine başlamak üzere henüz bir girişimde bulunmadı. 2016 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacmi 1,2 mia USD’ye ulaştı. Düşük bir tutarda da olsa Türkiye Avustralya ile ticaret dengesi söz konusu olduğunda avantajlı bir konumda bulunuyor. Türkiye’nin ihracatında en önemli kalemler altın, motorlu ticari taşıtlar ve yontulmaya elverişli inşaat taşları; ithalatında ise altın, taşkömürü ve canlı sığırlar olarak öne çıkmakta. Türkiye’nin Yeni Zelanda’ya ihracatı 2016 yılında 95,7 mio USD; ithalatı ise 47 mio USD olarak gerçekleşti.