De 28-jarige Chileense Mapuche-indiaan Waikilaf Cadin Calfunao werd op 13 mei gearresteerd omdat explosieven onder zijn bed gevonden werden. "Een zoveelste in scene gezette arrestatie van een Mapuche-indiaan", zeggen de Mapuche-gemeenschap en Chili-experten in koor. Ook zijn Belgische vriendin getuigt.

De Mapuche-indianen zijn een minderheidsgroep in Chili. In totaal zijn er ongeveer een miljoen Mapuches, goed voor 6.8 percent van de totale Chileense bevolking.

Waikilaf is de oudste zoon van Juana Calfunao, de politieke leidster van de Juan Paillalef gemeenschap in de regio Araucanía in het midden van Chili. Zij zit momenteel in de gevangenis wegens 'aanslag op de autoriteit'. Verschillende Calfunao familieleden werden gestraft nadat ze de openbare aanklager geslagen hadden omdat die volgens hen op leugens berustende beschuldigingen aangevoerd zou hebben. De andere familieleden zijn ondertussen vrijgelaten.

Waikilaf is een Mapuche-activist die opkomt voor de rechten van zijn gemeenschap. Op 13 mei stormde de politie zijn huis binnen. "Ze begaven zich meteen naar een bepaalde kamer en bleven daar een halfuur voordat de openbare aanklager aankwam", vertelt zijn 25-jarige Belgische vriendin Nele Loos. "Twee bewoners werden in hun kamers gehouden en konden niets zien. In de volgende twee en een half uur vond de politie de explosieven, waaronder 750 g nitroglycerine, onder Waikilaf's bed."

In scene gezet

"Het materiaal dat onder het bed van mijn zoon werd gevonden is enkel beschikbaar voor het leger", vertelt Waikilaf's vader Antonio Cadin Huentelao. "Bovendien is er geen connectie tussen het bed en mijn zoon, omdat hij al zes maanden ergens anders woont."

Het grootste argument om te stellen dat het opgezet spel is volgens Huentelao de ontplofbaarheid van nitroglycerine, bestandsdeel van dynamiet. Bij de minste wrijving ontploft deze stof. "Waarom zou Waikilaf dit spul onder zijn eigen bed bewaren?. En waarom zou hij zoiets doen als hij al 14 maanden onder toezicht van de politie staat?" Dat is het gevolg van een zaak rond een geluidsbom die hij geplaatst zou hebben. Het proces zit muurvast, maar ondertussen is het voor het Openbaar Ministerie mogelijk om telefoontaps uit te voeren.

Antiterreurwet

Waikilaf werd vanaf 2002 al meermaals aangeklaagd voor verschillende feiten, maar telkens vrijgesproken. Het lijkt er sterk op dat de overheid en politie hem en zijn familie viseert. "Het gaat hier altijd om de politieke context", stelt Huentelao. "Toch probeert de regering via een juridische weg de Mapuches in diskrediet te brengen."

In totaal zitten vijftig Mapuche-indianen achter de tralies door toepassing van de antiterreurwet. Deze wet wordt enkel gebruikt bij de Mapuche bevolking en komt uit de tijd van dictator Pinochet (1973 tot 1990) om politieke tegenstanders te vervolgen. Rafael Railaf van de Mapuche Stichting FOLIL in Nederland geeft een concreet voorbeeld: "Als een Mapuche in het bezit is van een gereedschap, zoals een bijl om hout mee te hakken voor de kachel, is dat voldoende om beschuldigd te worden van verboden wapenbezit. "

Mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International tikten de Chileense regering al meermaals op de vingers voor toepassing  van de antiterreurwet. Dat is waarschijnlijk ook de reden waarom Waikilaf niet aangeklaagd is via de antiterreurwet, maar via de wet op controle van wapens en explosieven.

"Op een bepaald moment werd beslist om alle acties van Mapuche te benaderen via het rechtssysteem", zegt Huentelao. "Een strategie om het Chileense volk aan de kant van de overheid te krijgen. Bovendien startte het  Openbaar Ministerie en de media het laatste jaar een campagne om Mapuche te linken aan terroristische organisaties zoals de ETA en de FARC. Bewijzen hiervoor bestaan niet."

Grond

"Het conflict tussen de Mapuche-indianen en de Chileense regering gaat in hoofdzaak over grond", duidt Chilikenner Rita Cuppens. "De Mapuche zijn de oorspronkelijke bewoners van de Araucanía streek. In 1881 moest de Indiaanse bevolking zijn meest vruchtbare gebieden afgeven en werden ze ondergebracht in reservaten. Dit land werd gedeeltelijk teruggewonnen door de Mapuche onder de Allende-regering van 1970 tot 1973, maar na de staatsgreep van Pinochet werd deze landhervorming teruggeschroefd. Sinds de jaren negentig begint de Indiaanse bevolking zijn gebieden terug op te eisen."

Foltering

De hardhandige manier waarop Waikilaf en andere Mapuche leden worden behandeld, doet ernstige vragen rijzen bij José Venturelli, lid van het Europese Ethische Comité tegen Foltering. "Waikilaf werd gefolterd nadat de politie de explosieven had gevonden. De agressie die door de autoriteiten tegen hem in het verleden  werd  gebruikt is gekend en kan leiden tot zware fysieke en mentale schade. De kans op een zware hersenbeschadiging is zeer hoog. Te meer omdat we weten wat voor toenemende onderdrukking er gebruikt wordt tegen Mapuche-leiders", stelt Venturelli in een brief naar verschillende mensenrechtenorganisaties en de Chileense overheid.

Niet alleen de leiders van de Mapuche-gemeenschap worden hardhandig aangepakt. "Bijna elke dag krijgen we meldingen van het ongekende geweld tegen de Mapuche", vertelt Railaf. "Vaak worden ze van hun land verdreven om plaats te maken voor houtkapbedrijven."

Nieuwe president

Sinds 11 maart 2010 heeft Chili een nieuwe president, Sebastián Piñera. Of hij het conflict tussen de overheid en de Mapuche kan oplossen is zeer de vraag. Hij kondigde al wel aan om de Mapuche in de steden, zo'n zestig percent van de gehele Mapuche bevolking,  extra te gaan steunen. "Er zal dus minder geld naar de Mapuche op het platteland gaan,"zegt Huentelao. "In de praktijk zal dit ertoe leiden dat de hulp van de stadsMapuche voor hun 'broeders' van het platteland afneemt. Een strategische keuze van Piñera om de problematiek van het platteland naar de stad te verplaatsen. Daar zijn de thema's niet zo politiek gekeurd als de eisen van de Mapuche gemeenschap op het platteland."

Ook Cuppens is realistisch. "Onder Piñera zal de repressie tegen de Mapuche nog erger worden: de meeste grootgrondbezitters zijn extreem-rechts en dus Piñera-aanhangers. Zij zullen alle  steun krijgen ten koste van de Mapuche."

www.mapuche.nl

© 2010 - StampMedia/Plantijn - Tomas Bachot
 
foto: Waikilaf Cadin Calfunao, de Chileense Mapuche-leider die op 13 mei onterecht gearresteerd zou zijn.