'Siyasal sistem hakkında temel bilgilerden yoksunluk kıstası' için bile AB'yle uyum çabası gerekli. Yalnız AB üyeliği için değil, her şeyden önemlisi, Türkiye'nin küresel rekabet gücü yüksek bir toplum olabilmesi için. AB Komisyonu'nun kullandığı iletişim araçlarında, bilgi olmasa da ilgi düzeyini yakalama başarısı için ipuçları var.

AB Komisyonu'nun resmi internet sitesinden Avrupa'yı Avrupalılar için tanıtım filmi başlıkları:
- Neşe
- Hüzün
- Sevgi
- Aşk

Ve değişik dillerdeki çevirileri farklı sözcük oyunları içeren mesajlar:

- "Keyifle."
- "Yalnız değilsiniz."
- "Her şey bir öneriyle başlar."
- "Birleşelim; birlikte zevkine varalım."

Başka konularda da klipler var: yenilenebilir enerji, küresel ısınma, kalkınmakta olan ülkelere yardım, insan hakları, transatlantik ilişkiler, göçmenler, yol güvenliği, nanoteknolojilerin kanser araştırmalarında kullanılması, ... AB'nin farklı alanlardaki politika ve etkinlikleri kamuoyuna anlatılıyor.

Klipler genelde öğretici, eğlenceli ve kısa. Tutkulu tanıtım Bunlar arasında bir grup klip Avrupa sinema sanayisine destek veren Media programından esinlenmekte. Bu program tarafından finansman sağlanan filmlerden kısa kesitler ve pop müzikle kurgulanmışlar.
Neşe, hüzün, sevgi ve aşk başlıklı dört tema insanların günlük yaşamda çok sık karşı karşıya kaldıkları duygu ve tutkulara hitap ediyor. Böylece AB Komisyonu yalnızca beyinlere değil, kalplere de ulaşmaya çabalıyor.

Dolayısıyla, Avrupa yurttaşları tarafından anlaşılmamak ve sevilmemekten mustarip olan AB bu sefer farklı bir yöntem deniyor. İçerik olarak özellikle gençlere sıkıcı gelebilecek siyaset dosyası konularından uzaklaşmayı ve internetin erişim nimetlerinden daha iyi yararlanmayı umuyor. AB klipleri ilk olarak Şubat 2007'de Berlin Film Festivali'nde kamuoyuna sunuldu. AB'nin 27 üye ülkesinin kültür bakanlarına, ilgili bürokrasilerine, iletişimden sorumlu kurum ve şirketlere ve basına DVD olarak dağıtıldı.

Daha sonra mayıs ayında Cannes Film Festivali'nde tekrar gösterildiler. Sonra Komisyon, kimlerine göre kendini aşan bir yenilikçi yaklaşımla, klipler için dünyanın önder video sitesi YouTube dahilinde bir 'EU Tube' bölümü yarattı. Bu arada, 1 Haziran'da Sunday Times gazetesindeki bir makalenin de tetiklemesiyle muazzam bir ilgi patlamasıyla klipler sanal âlemin yıldızı oluverdiler. Özellikle, 'Sinema sevenler bunu sevecek' başlığıyla sunulan aşk konulu klip Temmuz ortasında 3 milyon izleyiciyi geçmekteydi. İnternet arama sitesi Google'da 'Eutube love' anahtar sözcüklerine karşılık gezegenin dört bir yanından yaklaşık 1 milyon sonuca ulaşılması da dikkat çekmekteydi. Tutkulu tepkiler Yalnızca dikkat değil, aynı zamanda birçok yorum da peşi sıra geldi.

İşte birkaç örnek:
- "Bu girişim Komisyon'un AB ülkeleri yurttaşlarını ilgilendiren konularda uygulanan politikaları anlatmak hedefiyle tasarladığı bir kamuoyu iletişim sorumluluğudur. Tabii bu hedef doğrultusunda mevcut tüm olanakları kullanacağız." (Margot Wallström-AB Komisyonu Başkan Yardımcısı, AB'nin iletişim stratejisinden sorumlu en üst düzey siyasal yetkili.)

- "Ucuz, zevksiz, adi." (Godfrey Brown, AB karşıtı İngiliz Bağımsızlık Partisi sözcüsü; kliplerin ilk olarak İngilizce İngiliz kamuoyuna yönelik olarak yayımlanmasına özellikle bozulmuş.)

- "Komisyon ahlaksız yöntemler kullanıyor." (Maciej Giertych, Avrupa Parlamenteri, Katolik-muhafazakar, Polonya Aileleri Ligi üyesi)

- "Avrupa Birliği İncil Kuşağı bölgesinde değildir." (Martin Selmayr, AB Komisyonu sözcüsü. ABD'nin güneydoğusundan merkezine uzanan Evanjelist muhafazakârlığın yoğun olduğu coğrafi eksene atıfta bulunuyor).


- "Sanatsal, yaratıcı, dikkatleri tetikleyici."(Bazı İngiliz ve diğer AB gazeteleri)

- "Pornografi." (Bazı İngiliz bulvar gazeteleri)

- "Çıplak kadın fotoğrafları basmaya meraklı bazı gazetelerin nedense mahremiyet duyarlılığı patlamasına rağmen, kliplerin sanatsal değerini anlayacak olgunluktaki İngiliz halkının dikkati AB konularına çekilmiş oldu." (Reijo Kemppinen, AB Komisyonu Londra Temsilcisi)

- "Bir düşünsenize Brüksel'deki iktidar koridorları nasıl bir heyecanla titremiştir". (Alan Riding, International Herald Tribune'de köşe yazarı; AB Komisyonu'nun sonunda gençlere erişebilecek bir pazarlama önerisine olumu yaklaşmış olmasını takdir ediyor.)

- "Bu klipler Avrupa'daki sanatsal yaratıcılığı önplana getirmektedir. Söz konusu sahnelerin her biri uluslararası ödül sahibi tanınmış sinema eserlerinden alınmıştır." (AB Komisyonu'nun resmi açıklaması.) 'Çeşitlilikte birlik'Gerçekten de her dört tema için seçilen yaklaşık 10'ar adet film Avrupa sinemasının son yıllarda en fazla küresel takdir toplayan ürünleri.

İşte bazıları:
- Girl with a pearl earring (İnci Küpeli Kız)
- Peter Webber
- Goodbye Lenin (Elveda Lenin)
- Wolfgang Becker
- The Man Without a Past (Geçmişi Olmayan Adam)
- Aki Kaurismäki
- Breaking the waves (Dalgaları Aşmak) Lars von Trier
- The Pianist
- Roman Polanski
- Amélie Poulain
- Jean-Pierre Jeunet
- La vita É bella (Hayat Güzeldir)
- Roberto Benigni
- La mala educacion (Kötü Eğitim )
- Pedro Almodo var

Ve her dört klipte de sahneleri yer alan bir film:

- Gegen die Wand (Duvara Karşı ) Fatih Akın Avrupa içinde bazı muhafazakâr tepkilere neden olan 'aşk' konulu tanıtım klibi bu filmlerden alınan sahnelerden oluşuyor. Yalnızca 44 saniyede, ritmi giderek artan bir müzik eşliğinde 18 farklı çiftin, değişik ortamlar, yaklaşımlar ve eğilimler içindeki sevişme sahneleri bir mesajla son buluyor: 'Let's come together.'Avrupa'da bir araya gelmeye, Avrupa'da çeşitliliğe, Avrupa'da sevgiye çağrı mesajları hedeflenmekte hiç kuşkusuz!

Sonuçta, ilk defa bu kadar kamuoyu etkisine ulaşan bir AB iletişim girişimi olarak bu klipler bir başarı alarak değerlendiriliyor. AB'nin temel siyasal mesajı bir süredir 'Çeşitlilikte Birlik'. Her Avrupa ülkesinin kendi içinde birbirine göre etnik, kültürel, ekonomik, toplumsal ve siyasal farklılıkları var. Her şeyin ötesinde Batı kültüründe bireysel özgürlük, hak ve farklılıklara saygı siyasal bir kutsallığa sahip.

Çeşitlilik toplumları ve Avrupa'yı zenginleştiren bir güç kaynağı olarak algılanıyor. Avrupa Birliği ise, bu zenginliği küresel düzende korumak ve geliştirmek için gerekli bir ekonomik ve siyasal proje olarak sunulmakta. Siyaset bilgisi ve ilgisi AB Komisyonu'nun bu girişimi özellikle gençliğe bir Avrupa düşüncesi aktarmakta etkili olabilir.

Fakat AB'nin kamuoyu iletişim açığının kimyası çok karışık. AB dosyalarının teknikliği, yerel gündemle Avrupa gündemi arasındaki uçurum, dil sorunu, terminolojik bulanıklık, kurumsal yapının karmaşıklığı, ekonomik sorunlar veya küreselleşme dalgaları karşısında artan içine kapanmacılık gibi birçok etkeni dikkate almak gerekir.

Bunların da ötesinde, nesnel bir bilgi açığı var. Geniş halk kesimleri AB'yi kim yönetiyor, hangi sorunların çözüm birimi AB kurumları, hangilerinde ulusal yetkiler söz konusu, yeni mevzuatlar veya üyeler hangi ekonomik veya siyasal çıkarlar doğrultusunda planlanıyor gibi temel soruların yanıtlarını oluşturan somut bilgilerden yoksun.

Ekonomik kalkınma, eğitim, bilgi teknolojileri ve demokrasi kültürü sayesinde halkların siyasal bilgi ve bilinci her ülkede zamanla yükseliyor. Yükseliyor, fakat yine de bugün en çağdaş toplumlarda bile önemli bilgi boşluğu katmanları var. Örneğin ABD'de ortaöğretim mezunları arasında boş bir haritada başkent Washington DC için Kuzey Amerika kıtasının Doğu ile Batı kıyıları arasında tereddüt edenlerin çokluğu artık klasikleşmiş bir örnektir.

ABD yurttaşlarının bilgi düzeyi konusunda Pew Araştırma Merkezi'nin çalışmaları önemli bir referans oluşturur. Örneğin, ABD Başkan Yardımcısı'nın ismini bilmeyen ABD'lilerin oranı 1989-2007 yılları arasında yüzde 26'dan yüzde 31'e çıkmış. Rusya Başkanı'nın adı için ise yüzde 53'ten yüzde 64'e yükselen bir bilgisizlik oranı saptanmakta. Bilgi çağı ilerlese de, toplumun bir kesimini siyasetle ilgili kılmak AB ve ABD gibi en ileri demokrasilerde bile zor bir hedef olarak beliriyor.

Türkler de bu gezegende Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanından yıllar sonra bile Anadolu'nun geniş ücra coğrafyasında ülkeyi kimin yönettiği iyi bilinmezmiş. Yakup Kadri Karaosmanoğlu'nun 'Yaban' romanında irdelediği kırsal kesimlerdeki siyasal cehalet, Osmanlı devletiyle birlikte hemen yok olmamıştı. Lise okumaya daha büyükçe yerleşim merkezlerine gidenler veya askerden dönenlerle giderek anlaşılmaya başlanmış ki artık İstanbul'da bir padişah yok, Ankara'da bir cumhurbaşkanı var. Devlet var, hak, hukuk var. Tabii birçok yerde bu tür bilgiler ağalık düzeninin şiddet duvarlarına çarpa çarpa zamanla yayılabilmiş.

Bugünün Türkiyesi'nde de benzer sorunlar 21. yüzyıla uyum sağlıyor. Eğitim sisteminin 20. yüzyılı atlamış olmasının vahim yaralarının da ötesinde bir durum var ki, ancak bir televizyon programında çarpıcılık kazanabilmekte. Lise mezunu veya üniversite öğrencisi gençler arasında Cumhurbaşkanı Sezer, Kenan Evren, Bülent Ecevit, Bush, Hitler, Elvis Presley gibi isimlerin kim olduklarını bilmeyen kitlenin toplum içinde salınmakta olduğu gerçeği ekranlarda eğlence konusu olmakta. Fakat 'siyasal sistem hakkında temel bilgilerden yoksunluk kıstası' için bile AB ile uyum çabası gerekiyor. Yalnızca AB üyeliği için değil. Her şeyden önemlisi, Türkiye'nin küresel rekabet gücü yüksek bir toplum olabilmesi için. AB Komisyonu'nun kullanmaya başladığı iletişim araçlarında, bilgi olmasa da ilgi düzeyini yakalama başarısı için ipuçları var. İnternet kuşkusuz artık bir bilgi galaksisi.

Aynı zamanda yanlış bilgi karadeliklerinin de yer aldığı bir sanal evren. Mobil teknolojilerle internetin sarmallaşacağı, araçların daha da etkinleşeceği, bilgi birikimi ve yönetimiyle ekonomik, kültürel veya siyasal amaçlı iletişimin yeni bir çağa gireceği yüzyıldayız. Ancak bilgimize aklımıza, duygularımıza ve çeşitliliğimize güvenerek Avrupa'da var olabiliriz. Küresel rekabet gümüzü yükseltebiliriz.

Bugün AB'nin en ileri iletişim ortamı olan EU Tube'da Avrupa halkları bir araya geliyor. Orada neşelenen, hüzünlenen, aşk yaşayan, sevişen Türkler de var.

AB tanıtım kliplerini seyretmek için:
http://www.youtube.com 
http://ec.europa.eu/information_society/media/overview/clips/index_en.htm 

Dr. Bahadır Kaleağası
TUSIAD - Turkish Industrialists Business Association Representative to the EU and BUSINESSEUROPE Brussels
T: (32) 2 736 40 47 F: (32) 2 736 39 93

kaleagasi@tusiad.org 
www.tusiad.org