ArabischeLente: mannen revolteren, vrouwen emanciperen

2011 gaat ongetwijfeld degeschiedenis in als een revolutionair jaar. De schreeuw om democratie in he tMidden-Oosten en Noord-Afrika klonk luider dan ooit. Leiden de politiekeverschuivingen in de regio ook tot een betere positie van de vrouw?

Een ontmoeting met professor Amina Wadud.

Op een koude decemberavond ontmoetik Amina Wadud in Antwerpen. Ze is afgezakt naar België om te komen spreken opeen internationale moslimconferentie. Wadud is bijdehand en straalt gezag uit. Zedraagt een hoofddoek, maar over haar rug hangen lange rasta`s. Haar oorbellenrinkelen als ze haar hoofd schudt. De Afro-Amerikaanse academica is hetboegbeeld van het `islamitisch feminisme`. Ze reist de wereld rond met een missie:vertellen hoe de Koran een rol kan spelen in het emancipatieprocesvan moslima`s.

Dolle Amina

Als jonge twintiger bekeert Wadud(1952) zich tot de islam. Haar oorspronkelijke naam, Marey Teasly, laat ze opdat moment definitief veranderen. Tijdens haar werk als assistent-professor aande Islamitische Universiteit van Maleisië schrijft Wadud een vrouwelijkeinterpretatie van de Koran. Het omstreden boek wordt meteen verboden in deVerenigde Arabische Emiraten. Wadud verspreidt haar gedachtegoed en richt inhet begin van de jaren negentig Sisters in Islam op, een stichting die de mannelijkedominantie in de islam aan de kaak stelt. Ze ontpopt zich tot een vurig voorstandstervan vrouwenrechten binnen het islamitisch geloof.

Wadud oogst veel bewondering,maar haar initiatieven vallen niet altijd in goede aarde. Ze raakt wereldwijdbekend wanneer ze in maart 2005 optreedt als eerste vrouwelijke imam voor eengemengd gebed. Deze controversiële daad lokt veel kritiek uit, maar brengt ookde rol van de vrouw in de moskee onder de aandacht. "Meer rechtvaardigheidtussen man en vrouw op álle niveaus: politiek, economisch, sociaal en religieus",zo luidt haar devies.

De derde weg

"Veel mensen beweren datreligie en feminisme niet samengaan", vertelt Wadud, "maar ik stoorme aan dit of/of-verhaal. Tot aan het begin van de jaren negentig waren er tweestemmen die het luidst werden gehoord in het debat over vrouwenrechten: ofwelkoos je voor de islamisten, ofwel voor de secularisten. De islamistenverkondigden dat de samenleving volmaakt zou zijn als de Shari`a werdopgelegd. Daartegenover stonden de secularisten die zich afzetten tegen deislam. Volgens hen stond dit de realisatie van mensenrechten in de weg. Ik konmezelf niet herkennen in een van de richtingen, daarom koos ik voor een nieuwevorm van feminisme. Ik ben zowel voorstander van vrouwenrechten, als van hetislamitisch geloof."

Via deze `derde weg` of het`islamitisch feminisme` bekritiseert Wadud de vastgeroeste patriarchale ideeën inmoslimlanden. "We zijn allemaal bewoners van dezelfde planeet,vrouwen in België en in Jordanië maken deel uit van dezelfde globale arena, maarze hebben niet dezelfde rechten", stelt Wadud vast.

(R)evolutie

Volgens Wadud hebben moslimvrouwen het Westen niet nodigom hervormingen door te voeren. "Feminisme kan niet door het Westen wordenopgelegd, het is geen paar handschoenen dat je zomaar aantrekt, het is je vel."Ze vindt dat vrouwen meer verantwoordelijkheid moeten krijgen, bijvoorbeeld inpolitieke kringen, maar ook in de moskee. "De profeet heeft zich nooituitgesproken tegen vrouwen als leiders. Bovendien staat nergens in de Koran datleiders mannelijk moeten zijn. Dat idee is geëvolueerd sinds het ontstaan vande islam, maar een godsdienst blijft groeien en nu is het mogelijk om tegroeien naar een nieuw begrip van publiek religieus leiderschap. Als je mensenwapent met informatie over hun eigen geloof, dan krijg je meer vooruitgang."

Wadud beklemtoont dat gelijkheid binnen het gezin eenprioriteit is voor een betere positie van de vrouw. "Waarom zou een vrouwnaar buiten gaan als imam en thuiskomen om geslagen te worden? Er moet eerst eenbegrip zijn van gelijke verhoudingen binnen de familie."

Uit de kast

Nu er een democratiseringsproces in gang is gezet in deArabische wereld, grijpen vrouwen de kans om hun stem te laten horen. Zullen denieuwe regimes gehoor geven aan hun eisen? "Ik hoop oprecht dat er eenrelatie bestaat tussen meer democratie en meer mensenrechten", zegt Wadud."Ik hoop dat vrouwen niet terug in de kast kruipen, maar op straat durven komen.Dat ze ervoor kunnen zorgen dat de poorten van de democratie niet voor hen wordenafgesloten. De vrouwen die mee op de barricades hebben gestaan, willen niet terugnaar de oude situatie. Ik ben van nature niet optimistisch, maar ik heb er veelvertrouwen in dat ze gaan blijven strijden."